Guus Kruseman

Onlangs publiceerde Microsoft een onderzoek over de impact van AI op verschillende beroepen. De juridische sector scoort plek 14 van 22 – relatief veilig. Als advocaat kun je opgelucht ademhalen, zou je denken. Maar wie verder kijkt dan de ranking, ziet dat hierin een potentieel risico schuilt.

Als headhunter in de juridische sector zie ik die geruststelling dagelijks. Vervangingsangst leeft nauwelijks onder advocaten. Wat op zich begrijpelijk is – de markt is nog altijd krap en AI maakt hun huidige werk vooral makkelijker. Maar deze gelatenheid baart me zorgen.

‍

Wat Microsoft wel en niet meet

Microsoft's onderzoek analyseert 200.000 gesprekken met Bing Copilot in 2024. Het toont hoe AI nu wordt gebruikt, niet hoe het de juridische sector zal transformeren. Zoals de onderzoekers zelf waarschuwen: "Our measurement of AI applicability is only a snapshot in time... the technology itself will continue to evolve."

Wat deze data níét laat zien: het gebruik van gespecialiseerde legal AI-tools zoals Harvey of Saga Legal, die juist nu al worden ingezet bij due diligence, contractanalyse en juridisch onderzoek. Deze tools zitten niet in Microsoft's algemene gebruikersdata, maar ze bestaan wel. En ze worden elke dag beter.

‍

Harvard's genuanceerde realiteit

Interessant in dit kader is het onderzoek dat Harvard in februari publiceerde onder 10 van de grootste advocatenkantoren binnen de Verenigde Staten (AmLaw100 Firms). Advocatenkantoren zien wel degelijk dramatische productiviteitswinsten – in sommige gevallen meer dan 100 keer sneller dan traditioneel werk. Een complaint response die normaal 16 uur kostte, wordt nu in 3-4 minuten afgehandeld.

De gedachte is dat AI juist méér ruimte creëert voor strategisch werk, en het billable hour-model daarmee overeind blijft. In plaats van 80% analyse en 20% strategie, zou die verhouding worden omgedraaid. Maar die gedachte rust op een belangrijke aanname: dat er voor ieder kantoor voldoende strategisch werk beschikbaar blijft, en dat cliënten daarvoor blijven vertrouwen op traditionele advocatenkantoren.

Voor gespecialiseerde boutique kantoren en internationale big law kantoren ligt dat misschien voor de hand. Maar veel kantoren draaien voor een belangrijk deel op standaardwerk – juist het soort werkzaamheden dat als eerste geraakt wordt door automatisering.

‍

De echte bedreiging komt van buitenaf

Het huidige klassieke verdienmodel maakt echte efficiëntie voor veel kantoren een dubbel mes. Waarom zou je als partner grote investeringen doen die je eigen facturatiemodel kunnen bedreigen?

Maar ondertussen gebeurt dit: Garfield in het VK kreeg als eerste AI-gedreven platform toestemming om bepaalde juridische diensten te verlenen – een vroeg voorbeeld van nieuwe bouwstenen in de sector. Legal tech platforms trekken aanzienlijke investeringen aan van tech investeerders. Google Ventures heeft bijvoorbeeld tientallen miljoenen geïnvesteerd in Harvey en (legaltech startup) Lawhive. En steeds meer cliënten experimenteren zelf met AI-systemen voor juridische vragen.

Dit is cruciaal: een veelgehoord tegenargument is dat factoren als menselijk vertrouwen en ethische nuances de rol van de advocaat onvervangbaar maken. Maar dat is een gevaarlijke onderschatting van de veranderende vraag van de cliënt. Cliënten willen geen urenlange processen meer, maar snelle, accurate en kosteneffectieve oplossingen. Hun loyaliteit ligt niet bij de methode, maar bij het resultaat. En hoe menselijk of relationeel het juridische werk ook is – zodra AI overtuigendere resultaten laat zien, zullen cliënten daarin meegaan.

‍

Mijn voorspelling: verschuiving naar directe AI-dienstverlening

Op de langere termijn zie ik een toekomst waarin een groot deel van traditionele juridische dienstverlening rechtstreeks door AI wordt geleverd – vooral routine- en standaardwerk. Natuurlijk zullen complexe procesvoering en strategische adviezen voorlopig menselijk oordeel vereisen. Maar zelfs dat domein is niet immuun: naarmate AI beter wordt in abstract redeneren, patroonherkenning en contextanalyse, zullen ook hier verschuivingen plaatsvinden.

Bovendien moeten we ons realiseren dat een groot deel van de omzet van veel kantoren niet uit dit topsegment komt, maar uit het volume van werk dat nu juist onder druk staat.

Maar de bouwstenen liggen er al, en het tempo waarin ze worden gestapeld neemt toe. Wie denkt dat het huidige beperkte AI-gebruik in de juridische praktijk betekent dat er nog jaren speling is, onderschat hoe snel de ontwikkelingen kunnen gaan. Terwijl kantoren nog vasthouden aan het bestaande model, bouwen anderen al aan alternatieve vormen van juridische dienstverlening.

‍

Voorbereidingsstrategie voor de middellange termijn

Voor advocatenkantoren: Het loont om nu al te investeren in AI-implementatie – niet om advocaten te vervangen, maar om ze effectiever te maken. Kantoren die AI niet integreren, lopen het risico minder aantrekkelijk te worden voor cliënt en talent. Zie het niet alleen als efficiëntie-verbetering, maar als voorbereiding op een fundamenteel andere manier van dienstverlening.

Voor individuele advocaten: Leer werken met AI. Binnenkort is dat een basisvereiste, net als Word en LegalIntelligence. Ontwikkel je emotionele intelligentie en versterk je analytisch denkvermogen. Je krijgt minder tijd om materie te bestuderen omdat AI het voorwerk doet, maar je moet wel adviseren op hoger niveau. Probeer daarnaast binnen je huidige rol meer betrokken te raken bij strategische beslissingen en cliëntcontact; de aspecten die nu nog het moeilijkst te automatiseren zijn, maar waarvan de voorsprong op termijn kan afnemen.

De realiteit voor headhunters

Paradoxaal genoeg zie ik de urgentie nog nauwelijks terug in concrete wervingsvragen. De krapte op de arbeidsmarkt is nog steeds zo groot dat kantoren nog niet de luxe hebben om te selecteren op criteria als 'AI-readiness' bij de aanwerving van ervaren personeel. Bovendien is nog niet uitgekristalliseerd wat een 'AI-ready' advocaat precies is.

En juist daarin schuilt de kans. Dit is het perfecte moment voor voorbereiding. Je bent vroeg bij de trends, niet te laat. De advocaten die nu investeren in deze nieuwe vaardigheden, creëren een voorsprong die straks niet meer in te halen is.

De advocaten die Microsoft's data gebruiken om achterover te leunen? Die gaan het moeilijk krijgen. De advocaten die deze data zien als bewijs dat ze tijd hebben om zich voor te bereiden? Die worden de marktleiders van de komende jaren.

De vraag is niet of juridische dienstverlening gaat veranderen, maar hoe snel en wie er klaar voor is.

‍

Deze verschuivingen in de juridische sector veranderen ook wat voor talent kantoren nodig hebben – en welke vaardigheden advocaten moeten ontwikkelen. Zie je deze trends ook in jouw praktijk, of heb je vragen over hoe je je kantoor of carrière hierop kunt voorbereiden? Ik denk graag mee over de implicaties voor jouw specifieke situatie.

‍